Б.Бат-Оргил / Хаан даатгалын зөвлөх эмч/
Дунд эргэм насны нэгэн эр эмнэлэгт үзүүлтэл :
-Та цөсний чулуутай болжээ.
-Юу?. Хаанаасаа чулуу гараад ирдэг байна?. Энэ одоо яах бол.Хэмжээ нь том уу бага уу?
Ганц уу? Олон байна уу?.
-Та мэс заслын эмч дээр очоорой хэмээн эмч хэлжээ.
Энэ бол хэт авиан оношлогооны эмчийн өрөөнд өдөр тутам болдог яриа.
Цөсний чулуутай хүн, тааралдсан танил хүн болгондоо сонордуулна. Олон янзын хариулт сонсоно. Зарим марзан алианууд наад чулуу чинь "Эрдэнийн чулуу" байсан бол чи баяжих нээ гээд инээлдэнэ. Цорын ганц эмчилгээ "Хагалгаа хийлгэх" энэ ч тоглоом биш. Яах вэ? гэсэн асуулт, эргэлзээ үүснэ.
Тэгвэл цөсний чулууны үүсэх шалтгаан олон янз.
1. Цөсний хэт өтгөрөлт, тунадасжилтаас
2. Элэгний цөс ялгаруулах урвалжийн өөрчлөлтөөс
3. Дээрх гэдсэнд ордог цөсний сөөргөө эргэн буцах эмгэг урсгал
4. Цөсний найрлагад байгаа давсны хүчлийн саармагжилтаас
5. Элгэнд шүүгдсэн эрдсийн найрлагаас
6. Цөсний хүүдийн үрэвсэл, нугаралт
7. Хүний хөдөлгөөний дутмагшилаас зэрэг олон янзын шалтгаан байдаг.
Цөсний чулууны хэлбэр том жижиг өнгө, найрлагаараа харилцан адилгүй:
1. Цөсний урсгалаар өнхөрч үрэлдүүлдэг болохоор өөгүй гөлгөр үрэл болдог.
2. Чулууны хэмжээ цөсний хүүдийн агшилт, суналтаас хамаарна.
3. Цөсний хүүдийн үргэлж сулхан жигд агшилт чулууг томруулдаг
4. Цөс, давсны хүчлийн талстжуулалт олон жижиг чулуу үүсгэдэг. Жижиг чулуу гэнэт хатуурсан эрдэс учраас томордоггүй голчоороо 1мм хүрэхгүй тул, цөсний суваг бөглөдөг аюултай.
Цөсний хана зузаарах, үрэвсэх үед, цөсний чулуу нухалт өгөх, цөсний түгжрээ үүсгэх аюултай. Иймд мэс ажилбар шаардлагатай. Цөөн тохиолдолд чулууны эрдсийн найрлагаас хамаарч эмний хүчээр чулууг хайлуулдаг.
Цөсний чулууны мэс ажилбар монгол оронд нийслэлийн төв эмнэлгүүд аймгуудын БОЭТ, нэгдсэн эмнэлгүүдэд, явуулын мэс заслын тусгай тоноглолтой машинд хийж байна. Тухайн мэс засалчийн дадлаас хамаарч, хагалгааг ямар аргаар хийх нь төлөвлөгдөнө. Тэгэхдээ чулууны байрлал, цөсний, элэгний үрэвсэл, бүтцээс шалтгаална. Чулуу цөсний сувагт орсон, түгжрэлийн байдлаас шалтгаалан цөсний суваг дээрхи гэдэсний хооронд холбон суваг гаргах хагалгааг хийдэг.
Цөсний үрэвсэл ихтэй, цөсний сувагт чулуу орсноос цөсний урсгал түгжирч, цусанд шимэгдэн орсоноор арьсанд шарлалт үүснэ.
Цөсний чулуутай хүний баримтлах дэг журам:
– Хорт зуршлаас салах. Архи цусанд сахар болон таргалалт үүсгэнэ. Тамхи цус, цөс өтгөрүүлж судас болон цөсний хүүдийн хана, элэгний хатуурал үүсгэнэ.
– Өөх, тостой хоолыг багасгах, амин хүчлүүдээс үүссэн холестрол болон тэдний нийлэг урвалж, артерийн судас бөглөх, элгэнд цөсний түгжрэл үүсгэх, шалтаг болно.
Хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ ?
– Хөдөлгөөнийг эрхэмлэх, тусгайлан тохирсон дасгал.
– Иогийн дасгал хийх хэрэгтэй.
– Тогтмол ургамлын гаралтай цай, эм ууж байх, өтгөн хатахгүй байлгах
– Байнга эмчийн хяналтанд байж ЭХО-д харуулж байх хэрэгтэй.
