Нэвтрүүлгээр бүтнээр ЭНД дарж үзнэ үү
Улстөрийн задлан нэвтрүүлгийн энэ долоо хоногийн дугаар хэдхэн хоногийн өмнө Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатарын лайв хийн мэдээлэл өгч байсан цэг дээрээс хүрч байна. Х.Нямбаатар даргын зогсож, “Энэ байшинг нураачхаад газрыг нь дуудлага худалдаанд оруулна. Дуудлага худалдааны эхлэх үнэ 400 сая төгрөг” гэдэг сүртэй, магадгүй хүмүүст таалагдах гоё мэдэгдэл хийсэн. Нураана гээд байгаа байшин нь хэн ч харсан юу юугүй нурах гэж байгаа хуучны хэцүүхэн байшин харагдаж байна. Гэхдээ энэ дотор юу байгаа вэ гэхээр Уламжлалт анагаах ухааны элэг судлалын клиник төвийн эмийн үйлдвэр байгаа юм.
Өнөөдөр энэ барилга дотор 10 гаруй хүн ажилладаг, 200 гаруй нэр төрлийн ургамал, түүхий эдээр тан, эм бэлтгэдэг. Ийнхүү эмийн үйлдвэрийн барилгыг нураах гэж байна. Үүнийг дагаад Уламжлалт анагаах ухааны элэг судлалын клиник төвийн “Богд-Уул” сувиллыг эмийн үйлдвэртэй нь нураагаад газрыг нь зарна гэв.
Энэ талаар эмийн үйлдвэрийн сахиул А.Хасбаатар байр сууриа илэрхийллээ. Тэрээр, “1991 оноос энэ эмнэлгийн үүдийг сахисаар 33 жил болжээ. Тэтгэвэртээ гарсан ч сууж л байна. Энэ эмийн үйлдвэр, эмнэлгийн үйл ажиллагаа тасралтгүй явж байгаа. Төв дээр Энэтхэгийн тусламжаар ирсэн үйлдвэр подвальд нь үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Энд анхан шатны боловсруулалт явж байгаа. Эмийн савлагаа, хатаах, үрэлдэх, буцалгах гээд. Манайх чинь сүүлийн үед нано технологи гээд шинэ дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэн уут савлагаатай шингэн эм хийдэг болсон. Ах нь нарийн зүйлс дотор нь орох эрхгүй.
Хотын дарга Х.Нямбаатар энэ өчүүхэн газраас нь болоод байгаа юм уу, юунаас ч болоод байгаа юм. Энэ үйл ажиллагааг нь тасалдуулаад бүгдийг нь байхгүй болгоно ч гэх шиг. Сонин зүйлс яриад байхаар зовлонтой л санагдаж байна.
Миний элэг тийм сайнгүй. Эм тангаасаа ууна. Тэгж байж хэд хоног тэнхэрнэ шүү дээ. Надад бол их тохирдог. Өнөөдөр энүүхэндээ гэж хэлэхэд манайх дандаа даатгалаар үйлчилдэг газар. Шинжилгээ өгөхдөө л төлбөртэй байхаас бусад үед нь төлбөргүй шүү дээ” гэв.
30 гаруй жилийг үдсэн эмнэлгийн түүхээс…
1989 онд буюу одоогоос 35 жилийн өмнө тухайн үеийн БНМАУ-ын Эрүүл мэндийн яамны харьяа эх нялхсын төвд 199 оны нэгдүгээр сард энэ эмнэлэг байгуулагдсан юм байна. Ингээд 1991 оны хоёрдугаар сард энэхүү төвийг Улаанбаатар хотын Ардын хурлын гүйцэтгэх захиргааны шууд харьяанд ажиллуулахаар тогтоож үйл ажиллагаа нь эхэлж байсан. Өөрөөр хэлэх юм бол уламжлалт анагаах ухаан Европын анагаах ухааныг шүтэн бишрэх биш өөрсдийн монголчуудынхаа уламжлалт анагаах ухаан дээр орчин үеийн техник технологийг хослуулсан эмчилгээний арга барилыг нэвтрүүлье хийе. Элэгний өвчний суурь шалтгааныг арилгах зорилгоор эмнэлэг, сувилал, эмийн үйлдвэр байгуулъя гээд ийм цогц үйл ажиллагааг манай 199 оны төрийн удирдлагууд эхлүүлжээ. Гэтэл эхлүүлээд явж байтал санхүү мөнгөний хувьд хүндрэлд орсон байна. Ингээд тухайн үеийн Хотын дарга талийгаач Ж.Наранцацралт санхүү мөнгөний хүндрэлтэй асуудал үүслээ гээд гадаад дотоодын бүхий л нөөц бололцоог ашиглаж мөнгө босгон энэ эмнэлэг, сувиллыг хөл дээр нь босгомоор байна гээд тухайн үеийн дарга Ж.Хатанбаатарт үүрэг болгож байсан тогтоолыг үзэгч та харж байна. Ж.Хатанбаатар дарга 1998 онд 600 гаруй сая төгрөг гадна, дотнын тусламжаар олж босгоод эмнэлгийг сэргээн засаж үйл ажиллагааг нь жигдрүүлсэн байна.
Монгол УИХ-ын болоод Засгийн газар, НИТХ-ын зэрэг тогтоолууд дээр үндэслэн 2008 оны 73 дугаар тогтоолоор нэмэлт хөрөнгө оруулалт хийх нөхцөлтэй менежментийн хувьчлалаар хувьчлах тухай шийдвэрийг тухайн үеийн хотын удирдлагууд гаргаад нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарласан байна. Ийнхүү төрийн мэдэлд явсаар 2008 онд нэмэлт хөрөнгө оруулалт хийх гэхээр улсын төсөв болохгүй байгаад байна. Үүнийг хувьчлах ёстой юм байна. Гэхдээ хувьчлахдаа нэмэлт хөрөнгө оруулалт хийж байж менежментийн хувьчлалаар хувьчлалд гаргая гэдэг шийдвэр гаргасан. Энэ нээлттэй сонгон шалгаруулалтад нь тухайн үед нь ажиллаж байсан Ж.Хатанбаатар эмч багийнхантайгаа сонгон шалгаруулалтад ороод тэдний баг ялжээ. Ялсан баг 2008-2011 оны хооронд гурван жилийн хугацаатай энэ менежментийн хувьчлалын үйл явц явагдан нэг тэрбум хоёр зуун сая гаруй төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийсэн байна. Бусад гэрээнд заасан менежментийн шалгууруудыг бүгдийг хангажээ. Тодруулбал, 18 зүйл, 138 заалт нэг бүрээр нь шалгаад бүх заалт бүрээр биелэгдсэнийг дүгнээд Аудитын шалгалтын дүнгээ Нийслэлийн өмч хувьчлах комисст 2012 оны нэгдүгээр сарын хурлаар хэлэлцүүлээд хувьчлалын үйл явц дууссан байна.
Өөрөөр хэлбэл эмнэлгийг байрнаас нь гаргахгүй, өөр үйл ажиллагаа явуулахгүйгээр нэмэлт хөрөнгө оруулалт хийгээд засаад сайжруулсан байна. Ингээд та нар өмчлөөд ав гэжээ. Тухайн үед Хотын даргаар ажиллаж байсан Мөнхбаяр сонгуулийн дараа больё, сонгуулийн өмнө ийм өмч хувьчлал шилжүүлмээргүй байна гэжээ. Мөнхбаяр дарга яваад сонгууль дууссан, тэр хүмүүс ялагдсан өмч хувьчлал шилжээгүй. Э.Бат-Үүл дарга сонгогдох энэ хугацаанд менежментийн багийг ахалж байсан Ж.Хатанбаатар эмчтэй энэ багийнхан гурван шатны шүүхэд хандсан. Анхан шат, дунд шат, дээд шатны шүүхээс энэ хүмүүс хууль ёсны дагуу байна, менежментийн хувьчлалыг нь энэ хүмүүст өг хэмээн гурван шатны шүүх шийдвэр гаргасан байна. Ингэж шийдсэн учраас Э.Бат-Үүл хотын дарга байхдаа менежментийн багийг хүлээн авч уулзаад та бүхэн хууль ёсны юм байна, менежментийн багт өмчийг нь шилжүүлье гээд алх цохисон аж. Гэсэн ч Нийслэлийн өмчийн харилцааны газар нь тогтоолыг хэрэгжүүлээгүй өдийг хүртэл явсан. Дараагийн хотын дарга Су.Батболд, С.Амарсайхан, Д.Сумъяабазар нар шийдээгүй. 2015 оноос хойш менежментийн багийнхан өмчөө авъя гээд 15 жилийн хугацаанд зургаан хотын даргын нүүр үзсэн. Гэтэл зургаа дахь Хотын дарга Х.Нямбаатар энэ менежментийн багийнхантай уулзахгүйгээр нэг л мэдэхэд лайв хийн үүнийг нураана, буулгана, тараана, дуудлага худалдаа хийнэ гэв.
Энэ эмнэлгийг нураах юм бол…Өнөөдөр ХСҮТ дээр аш олон хавдартай хүмүүс үйлчлүүлж, эмчлүүлж байна. Гэтэл хавдар тусахын өмнөх шат буюу вирустэй, хатууралтай, элэгний өөхлөлттэй хүмүүст очих газар байдаггүй. Тэр нь хаана байдаг эмнэлэг вэ гэвэл элгээр дагнасан Элэг судлалын клиник төвийн эмнэлэг, сувилал, эмийн үйлдвэрийнх нь эмийг уух л байдаг юм байна. Энэ төвөөр жилдээ 30 орчим мянган хүн үйлчлүүлдэг, үзүүлдэг, оношлуулдаг. 100 гаруй ортой жилдээ 3000 гаруй хүн хэвтэн эмчлүүлдэг. Эмнэлэг энэ бүхнийг Х.Нямбаатар дарга нураана, буулгана, тараана гээд байна. Өвчтөнүүд яах юм бэ гээд аргаа бараад хэвлэл мэдээлэлд хандсан нь энэ.
Асуудлын талаар эмч мэргэжилтнүүд байр сууриа илэрхийллээ.
УАУЭСК–ийн Богд Уул сувиллын эмчилгээ эрхэлсэн орлогч захирал А.Гармаа: Магадгүй өнөөдөр энэ эмнэлгийг буулган чиглэлийг нь өөрчилж, эм нь тасарлаа гэхэд эмнэлэг, сувилал тэр чигээрээ эмээр тасрах аюул эрсдэлд хүрээд байна.
Эмнэлэг сувилалд хэвтэж байгаа хүмүүстээ эмийн үйлдвэрт үйлдвэрлэж байгаа эмээр хангадаг. Манай эмнэлэг европ анагаах ухааныг уламжлалт анагаах ухаантай хослуулж хэрэглэдэг. Элэгний өвчлөл ихтэй энэ үед бид хослуулж хэрэглэж 7, 10 хоног эмчлээд сувилалдаа шаардлагатай хүмүүсээ 7,10 хоног сувилуулж байхад уламжлалт эмчилгээний тасагт тангийн эмчилгээг хэрэглэдэг. Би 22 жил ажиллаж байна. Энэ хүмүүсийг харж байхад үнэхээр эм тангаар тэжээгдэж эрүүл мэнд амьдралынх нь чанар сайжирч байгааг нүдэн дээрээ харж байгаа болохоор энэ бол том эмгэнэл болох нь дээ гэдэгт маш их харамсаж байна. Эмийн үр дүн маш сайн байдаг учраас үйлчлүүлэгчид маань үүнийг тасралтгүй олон жилээр үр дүнг нь мэдэрсэн, сурсан учраас хүмүүст үүнд хямраад байна. Бид хаачих уу, хаана ямар бичиг өгч, хэнтэй уулзах уу гээд олуулаа нэгдээд хаашаа хандах уу гээд аргаа барсан хүмүүс нулимсаа дуслуулаад ирэх юм. Үнэхээр би энэ шийдвэрт яахаа мэдэхгүй байна. Би хуулиа дээдэлдэг хүний хувьд Нийслэлийн харъяа эрүүл мэндийн байгууллагаа дэмжихийн оронд чиглэийг нь өөрчилөе нураая гээд байгаа Засаг дарга юу хийгээд байгаа юм бол доо гэж бодож байна. Гурван шатны шүүхийн хэрэгжилтийг хангаж өгөөд Дээд шатны шүүхийн шийдвэр гэдэг чинь хамгийн эцсийн шийдвэр баймаар. Хуулиа дээдэлдэг хүний хувьд түүнийг хангаад өгөх юм болов уу гэсэн чинь эсрэгээрээ ингэж яриад байх юм. Гэхдээ бодит мэдээллийн үндсэн дээр шийдвэрээ эргээд нэг харах болов уу гэсэн найдвар тээсээр байна. Энэ олон зуун албан хаагчид тэдний ар гэр, биднээр үйлчлүүлж байгаа энэ олон үйлчлүүлэгч, сувилуулагчид бүгд л харж хүлээж байн.
Манай эмийн үйлдвэр гэхэд л монголын ууган таван эмийн үйлдвэрийн нэг. Уламжлалт анагаах ухааныг хөгжүүлэгч чиглэлээр манайх анхдагч нь гэж би бардам өөртөө бахархаж явдаг.
УАУЭСК–ийн эмчилгээ эрхэлсэн орлогч захирал Ү.Энхтуяа: Яг энэ цаг үед элэгний оноштой, элэгний эмгэгтэй хүмүүс манай эмнэлэг рүү төрөлжсөн тусламж үйлчилгээ үзүүэг гэдгээрээ их хандаж цогц тусламж үйлчилгээг авдаг.
УАУЭСК–ийн эмийн үйлдвэрийн технологич Ч.Янжинсүрэн: Манай эмийн үйлдвэр 1989 онд анх байгуулагдсан. Энэтхэг Монгол хоёр орны Засгийн газар хоорондын тусамжаар анхны байгуулагдсан таван уламжлалт эмийн үйлдвэрийн нэг. Энэ хүрээнд Засгийн гарзрын хүрээнд дэмжигдсэн уламжлалт эмийн үйлдвэр байгаа юм. Манайх нийтдээ гадаад, дотоод нийлсэн 300 гаруй эмээр улсын эмийн бүртгэлд бүртгэгдсэн 120 гаруй нэр төрлийн эмийг үйлдвэрлэн гаргадаг.
